Tarım, Kadın, Sanat - 10. BÖLÜM – Gıda, Dünya, İnsan

Selma Nur Türker Aydın , Yasemin Öztürk, Viorel Gutu, Dr. Ayşegül Selışık, Ünal Örnek, Esma Civcir,  Bilge Keykubat, Gürsel Apa,  Naile Ahmedova, Dünya Gıda Günü Farkındalığı ile FAO Kuruluşunun 40. Yılı birlikte yaşandı.

2022 Yılı Dünya Gıda Günü FAO etkinliklerine bakalım:

1. Türkiye Lansmanı Etkinliği - SOFI Raporunun Lansmanı (Dünyada Gıda Güvenliği ve Beslenmenin Durumu 2022) Özyeğin Üniversitesi ile, İstanbul, 4/10/2022
2. Kimseyi Geride Bırakma - Altınbaş Üniversitesi ile İstanbul'da Kadın Kooperatifleri Çalıştayı, 8-9/10/2022
3. Gıda Perakendecileri Derneği Kongresi (GPD), İstanbul, 11/10/2022
4. Pınar Enstitüsü ile Genç Çiftçiler Mesleki ve Bireysel Kapasite Geliştirme Programı, İzmir, Türkiye, 12/10/2022
5. Yaşar Üniversitesi - Kimseyi Geride Bırakmayan Etkinlik “Etkin, Kapsayıcı, Sürdürülebilir ve Dayanıklı Bir Tarım - Gıda Sistemi”, İzmir, 12/10/2022
6. SRRP Kooperatifi Saha Ziyaretleri, Manisa-İzmir, 13/10/2022
7. Bahçeşehir Üniversitesi ile Kimseyi Geride Bırakma-Sürdürülebilir Çiftlik Proje Yarışması, İstanbul, 14/10/2022
8. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ile Uluslararası Gıda Araştırmaları Kongresi, Online, 14/10/2022 – 16/10/2022
9. Dünya Gıda Günü At Yarışı, Ankara, 15/10/2022
10. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile Tarımda Fark Yaratan Kadınlar, Eskişehir, 15/10/2022
11. 8. Sürdürülebilir Gıda Zirvesi, Sürdürülebilirlik Akademisi, Hibrit, 15/10/2022
12. Tarım ve Orman Bakanlığı ve Türkiye Gıda ve İçecek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu ile Dünya Gıda Günü Ana Etkinliği, Ankara, 17/10/2022
13. "Kimseyi Geride Bırakmamak Mümkün mü?" Alanya HEP Üniversitesi, Alaaddin Keykubat Siber Akademi Vakfı,  Çalıştay, Panel Alanya, 21/10/2022

16 Ekim 2022 Dünya Gıda Günü, Nar Bereketiyle Gelsin… “Kimseyi Geride Bırakma”

Bugünden neler anladık?

Zayıf ama güzel bir rivayete göre, Peygamber Efendimiz (asm), (bir defasında) eve girdiğinde, yere atılmış bir ekmek parçası gördü. Onu yerden alıp sildikten sonra yedi ve “Ey Ayşe! Değerli olan şeye saygı göster. Çünkü ekmek parçası hangi topluluktan/kavimden nefret etmiş/kaçmış ise, kat’iyyen bir daha onlara dönmemiştir.” dedi. (İbn Mace, Et'ime, 52)

Ekmek", genel olarak insanlar için temel besin kaynağı olmasından dolayı ayrı bir değer atfedilmiştir. Bu nedenle kültürümüzde "nân-ı aziz, âb-ı leziz" sözü yaygındır. (Alıntıdır)

Çocukluğunda ekmeği yere düşürdükten sonra öperek başına koymayan var mıdır?

Bugün rakamlarla gıda israfını burada anlatmaya sayfalar yetmez. Ne yapmalı?

Dünya Gıda Günü, 1961

Dünya Gıda Programı (World Food Programme, WFP) Birleşmiş Milletlerin gıda yardım programı ve açlıkla mücadele ile gıda güvenliği alanında dünyanın en büyük insani yardım kuruluşudur. WFP'ye göre 2019 yılında 88 ülkeden 97 milyon insana yardım ulaştırıldı.

WFP'nin amacı savaş, doğal afet, kıtlık ve benzeri acil durumlarda insanlara gıda desteği yapmak. Birleşmiş Milletler Kalkınma Grubunun bir üyesi ve yürütme kurulunun parçasıdır. WFP için 2030 yılında kadar Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri arasında da olan açlığa son vermek öncelikli hedeftir. WFP 2020 yılında yaptığı Çalışmalarla Nobel Barış Ödülünü kazandı.

2019 Dünya Gıda Günü için Dünya Gıda Programı'nın sosyal medya kampanyasının bir parçası olarak üretilmiş bir görsel

Dünya Gıda Günü’ne dair

Dünya Gıda Günü, 1945 yılında Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün kuruluş tarihini anmak için her yıl 16 Ekim'de dünya çapında kutlanan uluslararası bir gündür.

• 2014 Dünya Gıda Günü teması Aile Çiftçiliği idi: "Dünyayı beslemek, dünyayı önemsemek"
• 2015 yılında “Sosyal Koruma ve Tarım: Kırsal Yoksulluk Döngüsünü Kırmak”
• 2016'da İklim Değişikliği: "İklim değişiyor. Gıda ve tarım da değişmeli"
• 2020'nin teması "Büyün, besleyin, sürdürün. Birlikte. Eylemlerimiz geleceğimizdir.

Kırılgan olmayan insan kaldı mı dünyada? Bunu sormadan edemezdim.

İnsanlık bir korku tünelinde sanal ve gerçekçi bütün efektler kullanılarak yaşatılan bir karartma var. Gerçekleri önümüzdeki güzellikleri dahi yaşayamaz göremez hale geldik. Kabloların ucundaki ceninler…

Yoksulluk yok, Sıfır açlık, Cinsiyet eşitliği, İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme, Eşitsizliklerin Azaltılması, İklim eylemi, çözüm Ortaklıkları ile çözülmeye çalışılıyor.

Bu yıl ise ‘’KİMSEYİ GERİDE BIRAKMA’’ sözleriyle her yerde farkındalık için çalışıldı. FAO Türkiye’nin her köşesinde üniversiteler ve STK’lar ile çok çalıştı. Sayın Dr. Ayşegül Selışık’ın bu yollarda çok gıda tüketip enerji kazanması gerekti.

İzmir’de bölge Kırsal kalkınma kadın kooperatifleri ile Buluştuk. Çalıştay düzenledik. Konuştuk. Paylaştık. Benim de sunumum vardı. Ne çok anlatılacak paylaşılacak şey vardı. “Sürdürülebilir Dünya” için zaman az, çok çalışmamız lazım. FAO Dünya Gıda Günü Çalıştayında,  Prof. Dr. Çağrı Bulut (Yaşar Üniversitesi), FAO KOOP Uzmanı Mehmet Kuzu ve ben sunum yaptık. Dolu dolu bir çalışma günü verimli geçti.
İzmir’de muhteşem Salihli  ‘’Zeytin atölyesi’’, Turuncu Ellerde hasat incelemesi yaptık.  

Medya ve sosyal medya mensupları da katıldılar. Elvan Odabaşı, Bilge Keykubat, Neslihan Öztürk, Dünya Gazetesi’nden Mehmet Gülel, Ekonomist Gazetesinden Özlem Bay bu günlerde farkındalığın elçileriydi.

Tarlada zeytin bahçesinde bir hoş oluyor insan. Ne güzel enerjiler. Mevcut gıda pahalılığında bir zeytin tanesinin veya bir damla zeytinyağının bile kaybedilmesi daha çok dikkat çekiyor. İzmir Turuncueller Koop Gümüldür mandalina bahçelerinde doğal semizotlarını görünce topladım. Dayanamadım Ankara’ya kadar taşıdım. Ne güzel bir bitki. Doğa cömertçe veriyor. Ve ne yaparsın salatasını mı zeytinyağlı mı? Cacığını mı? Omega kalsiyum mineral deposuymuş. Doğada bedava. Şimdi ekiliyor ama bu lezzet yok.

Doğa en büyük sanatçı. Neler veriyor bize. Ne cömert. Ne renkli ve zengin. Ne zaman kurusanız kuraklaşsanız doğaya gidin. Ot toplayın kırlarda. Mantar arayın. Öğrenin. Doğadan nasıl yararlanırım görün. Siz sanıyor musunuz ki ilk insandan daha çok farklıyız. Evet farklıyız onlar doğaya daha az zarar veriyordu.

Gıda nedir ki?

Doğrudan insan tüketimine sunulmayan canlı hayvanlar, yem, hasat edilmemiş̧ bitkiler, tedavi amaçlı kullanılan tıbbi ürünler, kozmetikler, tütün ve tütün mamulleri hariç insanlar tarafından yenilen, içilen ve yenilmesi, içilmesi beklenen işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş her türlü maddeyi ifade eder. Muhafaza ve satış kurallarına uygun, Ambalajlı ve etiketi olan, fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskleri taşımayan. Son tüketim tarihi geçmemiş, gereği gibi hazırlanan ve korunan gıdadır.

Etiketsiz, küflenmiş ve ambalajsız gıda maddesi satışında,  Son tüketim tarihi geçmiş ürün satışında, Gıda zehirlenmelerinde,  Kayıt ve onay belgesi olmayan yerlerin gıda üretiminde ve satışında, Gıda hijyeni ile ilgili olumsuzluklarda,  Gıdaya has olmayan kötü tat, aroma ve koku olması durumunda,  Gıda maddelerinin uygun olmayan koşullarda satışa sunulmasında,  Tüketiciyi yanıltıcı reklam ve tanıtım görüldüğünde Üzerinde etiket bilgisi olmayan ürünlerin satışında şikayetlerde, Alo 174 Gıda hattı 7/24 hizmet vermektedir.

İlk insandan bu yana insanın yediği temel gıdalardan ne değişti? Ek katkı ve kimyasal dışında esas aynı. Üretirken de alet edevat elektronik olan dışında hemen hemen aynı.

Sanatta ne değişti? Şimdi yalın anlatımlara dönmeye çalışıyoruz. Aslımızdan uzaklaşmak beynimizde oldu. Az gittik uz gittik dere tepe düz gittik, şimdi en başa dönmeye çalışıyoruz. İnsan bir program mıydı? Yaratılmış bir zeka ve model miydi? Düşünsün bilim adamları. Sondan başa gidiyoruz. Bilgisayarlar insan beyninin bir çeşit kopyası.

Dünya gıda gününden bir insan tanıtmak istedim. Bir de kooperatif.

‘’S.S. Salihli Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi’’ Sizlerden birileri. Sorumlu farkında geleceğe sürdürülebilir dünyaya doğaya saygılı ve özverililer

Sınırlı Sorumlu Salihli Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi, 9 kurucu kadın tarafından, 2019 Temmuz ayında kurulmuş. Şu anda hepsi Salihli ilçesinde yaşayan, 21 kadın üyeden oluşuyor. Üyelerin büyük çoğunluğu üniversite mezunu ve meslek sahibi kadınlar.  Kooperatif Salihli İlçesinin ilk ve tek kadın kooperatifi.

Kooperatif, “Sanat, Turizm, Tarım ve Tarım Ürünleri konusunda ilçemizdeki hizmet ve ürün çeşidini arttırmak, bunların yerel, ulusal ve uluslararası satış ve pazarlanmasını sağlamak amacındadır. Üzerinde yaşadığımız bereketli topraklarımızın, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış tarih ve doğal güzelliklerinin bilincinde olan kooperatif üyelerimiz, bu potansiyeli bölge için ekonomik ve sosyal zenginliğe çevirmek amacındadır” demekte.

Kooperatif, Türkiye ve Türk Cumhuriyetlerinde UNESCO tarafından kabul edilen ilk ve tek Jeoparkı olan, Kula –Salihli Jeoparkı’nın bir parçası ve üyesi.

Yörenin önemli tarım ürünü ve geçim kaynağı Sultaniye Üzüm ve onun yan ürünleri üzüm, üzüm reçeli, pekmez, ayrıca yine ilçede yetiştirilen  badem, ceviz, kuru domates, tarhana, lavanta yağı, lavanta suyu, defneyaprağı, zeytin yaprağı zeytinyağı ve zeytin gibi ürünler üretiliyor. Yöre kadınları ile Kooperatif üreterek onlara istihdam, hem de ek gelir sağlanmakta. Ürünleri ilçeyi ziyarete gelen yerli ve yabancı turistler alabiliyor. İnternet üzerinden yurtiçi ve yurt dışına satışları var.

Ürünleri Kooperatif merkezinden, sosyal medya hesaplarından, yöresel market zincirleri ve butik oteller üzerin satılıyor.  Bölgede yok yok… Lavanta ve hayıt bitkilerinin yağ ve hidrosolleri kullanılarak, çok kaliteli ve cilt dostu sabun üretimine de başlamışlar.  Sabun üretiminde bu değerli yağ ve hidrosollerin yanı sıra yine bölgenin kaliteli zeytinyağını da kullanıyorlar.

Bunlar da yetmemiş daha neler var.

Bölgenin özellikle sulama imkanından yoksun daha kırlık bölgeleri var. Burada lavanta üretimini arttırmak ve teşvik etmek de kooperatifin amaçları arasında. Bu sene Salihli Belediyesi, lavanta üretimine gönül vermişler. Özel sektör ve Kooperatif iş birliği ile Lavanta Festivali’nin ikincisi düzenlenmiş. Festivale İstanbul ve İzmir’den gelen misafirler gelmiş. Turizme kadın eli değmiş. Sabah çok erken saatlerde Lavanta tarlasında lavanta hasadı yapılmış.

Kooperatif Zafer Kalkınma ve Manisa Büyükşehir Belediyesi ile ortak “Kadınlar Üretiyor, Ekonomi Kazanıyor” projesi kapsamında Profesyonel Mutfak ve Lokum Atölyesi kuruluyor.

Profesyonel ekipmanlar ile donatılmış mutfakları var. Yöre kadınları tarafından iyi tarım teknikleri ile yetiştirilmiş doğal sebze ve meyveler kullanılıyor. Gıda üretiliyor.

Bu arada Ticaret Bakanlığının özellikle Kadın Kooperatiflerini desteklemek amacı ile başlattığı KOPDES projesine de başvuruları sonuçlanmış ve özellikle kooperatife üye olan engelli deri sanatçıları deri kesiminde kullanmaları için hidrolik kesim pres makinası da kooperatife gelmiş. Kooperatif üyesi, devlet sanatçısı, engelli deri sanatçıları tamamen el işçiliği ile ürettikleri deri ürünlerinin, deri kesimleri artık bu makine ile yapılmakta. Böylece üretim ve ürün çeşitliği artmış.

Bu proje bedelinin yaklaşık %60 lık kısmı Ticaret Bakanlığı tarafından karşılanmış. Geri kalan kısmı ise Salihli Belediyesi tarafından desteklenmiş. Bu makinayı ayrıca keçe, kumaş kesiminde kullanmışlar. Hediyelik eşyalar ve karton kesimi için de hediyelik kutu imal etmek için de kullanıyorlar.

Manisa İl Tarım, İlçe Tarım ve Belediye ile ortak yeni proje geliyor.  “Kadınlar Üretiyor, Sofralar Renkleniyor” projesi sayesinde kurutma Tesisi kazanılıyor. Salihli için fark yaratacak bu tesis ile ılıman iklim bölgesinde 12 ay boyunca üretilen sebze ve meyveler kurutulacak. Bizler doğal gıda alabileceğiz.

Manisa İl Tarım Müdürlüğü ve Japon Hükümeti- Fao Desteği hibe ile Suriyeli ve dezavantajlı kadınlarla gıda üretim eğitimi yapılıyor.

Şiddetsiz iletişim eğitimi, Markalaşma eğitimi ve Makina teçhizat desteği ile kadınlara ulaşılmış.

Kültürel miras elçisi gibiler. Geleneksel el sanatları da çalışıyor üretiyorlar. KİMSEYİ GERİDE BIRAKMAMIŞLAR. Kooperatif üyeleri arasında, geleneksel el sanatları konusunda ustalık belgesi sahibi, devlet sanatçısı ve öğretim üyeleri de var. Pandemi dönemini fırsata çevirmişler. Tezhip, Minyatür, Çini ve Deri Atölyelerinde çalışmalarına devam ediyorlar…

Hepimiz kooperatif Başkanıyız diyen Başkan Yasemin Ademoğlu;

‘’Kooperatifimiz, üretmeye, çalışmaya, katma değer yaratmaya ve bunu paylaşarak çoğaltmaya çok istekli kadınlardan oluşmuştur. Bir araya gelerek böyle bir kooperatif kurma şansını bulduğumuz için çok mutluyuz.  Üzerinde yaşadığımız bereketli topraklarımız, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış tarihimiz ve doğal güzelliklerimizin farkındayız. Bu potansiyeli bölgemiz için ekonomik ve sosyal zenginliğe çevirmek için kararlıyız.’’

Çiğdem Ergelen bir kahraman…

Kooperatiften bütün kadınlar kahraman. Bir Zoom toplantısı yapalım istedim. Çiğdem Ergelen Hanım , kendi dilinden “Rumeli kökenli Salihli doğumluyum İstanbul Üniversitesi. Diş hekimliği fakültesini bitirdim. Evlenip İstanbul’a yerleştim. 25 yıllık muayene hayatımdan sonra sigorta brokerliği şirketimi kurdum. Kızımla beraber Irak (Erbil) ve Londra da şube açtım.

Bu arada doğduğum şehirde çocuklarıma torunlarıma hatıra olarak kalabilecek ve Salihli için bir şeyler yapabilmek için aileden kalan arazide zeytin yetiştirmeye başladım sonra biraz daha zeytinlik aldım. Bir arkadaşımın tavsiyesi ile Salihli’de lavanta ektim. Salihli’nin ismini duyurabilmek için bu sene üçüncüsünü gerçekleştirdiğimiz lavanta şenliğini düzenledik.

Karapınarda bir ev ve bahçesinde butik soğuk sıkım zeytin yağı ve lavanta distilasyon tesisi kurdum. Şu an Salihli de birçok kişi lavanta ekiyor. Salihli de iki firma daha lavanta ektiler. Onlarla beraber bir şirket kurduk ve büyüttük. Amacımız Salihli’yi lavanta merkezi yapmak. Ama tıpta ve kozmetikte kullanılan cinsini üretmek istiyoruz. Salihli kadın girişimci kooperetifi üyesi olarak arkadaşlarımla Salihli’de kadınlara iş sağlamak ve yapılanın en iyisini yapmak.”

Çiğdem Ergelen

Bir Kadın Bin Kadın.

Evet Salihli Kadınları.  Ziyarette hepimizin dilinde ortak soru “Şu Parayı Niye Buldunuz?” oldu.

Malum Sardis 9 km. yeni merkeze. Lidyalılar Sart başkentleri. MÖ 1300-Ms 1200.İzmir Körfezinin kuzeydoğusundaki Spil Dağı eteklerinde. Herodot ‘’ Altın Şehir’’ olarak adlandırmış. Tarihte ilk sikke burada basılmış. Kozmetik koku ve dokuma işlerde güzellik ve estetik ürünler donanım ile anılmış. Bugün de Salihli kadın kooperatifi bu misyonu üstleniyor. Altın şehirde Kooperatifin altın sikkeleri bol olsun. Ekmeğiniz yağlı bolluk bereketli olsun.

Manisa Salihli, (Elektrum Sikke, Lidya, MÖ 7. YY)

Kadınlarımızla buluştuk, Marka ve ürün geliştirme çalışmalarımızın ilk eskiz çalışmalarını inceledik.

FAO Kooperatifler Proje Koordinatörümüz Sayın Çağatay Çebi ile İzmir 16 Ekim 2022 Gıda Günü Çalıştayımızdan. Bütün proje arkadaşlarımızın emekleri özverileri, geleceğe, sürdürülebilir bir dünya için.

Bu sandıklar ne çok şey anlatır açarsanız. “Sandıktan ekonomiye, E. Civcir”

Çiğdem Ergelen Hanım, E. Civcir, Tuğçe Başaran, Ertan Aktan. Çiğdem Hanımın çiftlik çalışma odasında ilk sıkım erken hasat zeytinyağı tadımımız.

Ne büyük zenginlik. Her zeytin bir damla… Çiğdem Ergelen ve Zeytin hasadı.

Salihli Kadın kooperatifi üyeleri sahada.

Biz şehirliler doğaya çıkınca…

GÜMÜLDÜR Turunçeller Kooperatifi ve Medya mensupları Elvan Odabaşı, Bilge Keykubat, Neslihan Öztürk, Dunya  Gazetesi’nden Mehmet Gülel, Ekonomist Gazetesinden Özlem Bay, FAO Başkanımız Dr. Ayşegül Selışık, FAO’dan Çağatay Çebi, FAO’dan Şebnem Gürbüz, FAO’dan Tuğçe  Başaran, FAO’dan Kenan Baran Polat, FAO’Şafak Toros, İzmir Tarım Orman İl Müdürlüğü!nden Nilgün Tan, Kooperatif  Başkanı Gürsel Apa, mandalinalar ve biz…