Deodorantlar hava kirliliğine kentler kadar katkıda bulunuyor

Kullanılan maddelerden bazıları sağlık açısından endişe vericidir. Daha az sorunlu olanlar dahi çevredeki maddelerle etkileşime girerek, toksisitesi bilinmeyen yeni kirleticiler oluşturabilir. İsviçre'deki École Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) araştırmacıları tarafından yürütülen bir çalışma, popüler kişisel bakım ürünlerinden kaynaklanan emisyonları ve bu ürünlerin iç mekanda uğradıkları reaksiyonları ayrıntılı olarak ortaya koydu.

Milyonda birkaç parçalık konsantrasyonlarda 200'den fazla farklı türde uçucu organik bileşik (VOC) tespit edildi. Bileşiklerin büyük çoğunluğu, özellikle düşük konsantrasyonlarda zararsız olarak kabul edilebiliyor. Ancak daha sorunlu kimyasallardan bazıları, ikincil organik aerosoller oluşturmak üzere hızla tepkimeye gidi.

EPFL’de Mühendis olan Dusan Licina, çalışmaya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Bazı moleküller ‘çekirdeklenir’. Başka bir deyişle, akciğerlerimizde etkili bir şekilde birikebilen daha büyük ultra ince parçacıklara pıhtılaşabilen yeni parçacıklar oluşturur. Bana göre, bu kirleticilerin sağlık üzerindeki etkilerini hala tam olarak bilmiyoruz. Ancak özellikle solunum bölgemize yakın yerlere uygulandıkları için düşündüğümüzden daha zararlı olabilir. Bu, yeni toksikolojik çalışmalara ihtiyaç duyulan bir alan.”

Kapalı ortamlar ve ozon sorunu

Birçok modern ev ve ofis ortamında, en az birkaç ozon (oksijen molekülü, O3) kaynağı vardır. Bunlar yazıcılar, fotokopi makineleri ve ironik bir şekilde hava temizleyicileri olabilir. Ozon üreten ekipmanların bulunmadığı yerlerde bile, birçok dış ortam kirleticisi güneş ışığında reaksiyona girerek ozon üretir ve bu ozon daha sonra pencerelerden ve havalandırma sistemlerinden içeriye geçebilir.

Vücudumuzun solunum için ihtiyaç duyduğu oksijene yüzeysel olarak benzese de ozonun üçüncü oksijen atomu onu nispeten kararsız hale getirerek monoterpenler gibi uçucu organik bileşiklerle kolayca reaksiyona girmesini sağlar.

Yeni araştırma nasıl yapıldı?

Ozon ve kişisel bakım ürünlerindeki VOC'ler arasındaki reaksiyonların yarattığı potansiyel kirleticilerin tam kapsamını belirlemek için Licina ve ekibi deodorant spreyi, el losyonu, roll-on deodorant, parfüm ve kuru şampuan saç spreyi örnekleri aldı ve iki farklı deney gerçekleştirdi.

Testlerden biri, simüle edilmiş kapalı bir ortamda duran bir kişinin veya bir saat boyunca odada bırakılan bir mendilin maruz kaldığı emisyonları değerlendirdi. İkinci test grubunda ise milyarda 35-40 parçacık oranında ozon salındı ve farklı kişisel bakım ürününden kaynaklanan emisyonlarla herhangi bir reaksiyonun sonuçları ölçüldü.

Roll-on deodorant haricindeki tüm senaryolar, partiküllerden oluşan gerçek bir sis meydana geldi. Endişe verici bir şekilde, partiküllerin büyüme oranı, kentsel veya uzak ortamlardaki dış hava kalitesi için tipik olarak rapor edilen çalışmalardan önemli ölçüde daha yüksekti.

Havamızdaki ince partiküllerin şaşırtıcı derecede kısa sürelerde sağlığımız üzerinde yaratabileceği etkiye ilişkin artan endişeler göz önüne alındığında, saçımızı her yaptığımızda ya da güzel bir parfüm sıktığımızda benzer türde kirlilik yaratabileceğimizi bilmek endişe verici.

Araştırmadan elde edilen sonuçlar Environmental Science & Technology Letters dergisinde yayınlandı.