Florlu sera gazlarının yönetiminde yeni dönem!

Florlu Sera Gazlarına İlişkin Yönetmelik, 15 Ekim 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.

Florlu sera gazlarının yönetimine ilişkin esaslar düzenlendi

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, ülkemizin taraf olduğu Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü kapsamında yer alan florlu sera gazlarının salımını kontrol altına almak üzere florlu sera gazları ve diğer florlu maddelerin yönetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla yayımlanan Yönetmelik;

a) Ürün ve ekipman içinde olanlar da dahil olmak üzere florlu sera gazları ve diğer florlu maddelerin etiketlenmesine, verilerin toplanmasına, sızıntı kontrollerine, raporlanmasına, piyasaya arz, ithalat, ihracat ve kullanımına, kota dağıtımına, florlu sera gazlarının geri kazanımına, geri dönüşümüne, ıslahına ve imhasına ilişkin esasları,

b) Florlu sera gazları içeren veya çalışması bu gazlara dayanan ekipmana müdahale eden gerçek ve tüzel kişilerin eğitimi ve belgelendirilmesine ilişkin konuları ve düzenlemeleri,

kapsarken,

Motorlu araçlardaki iklimlendirme ekipmanından çıkan florlu sera gazlarının geri kazanımını kapsamıyor.

AB mevzuatına uyum 

Yönetmelik 16/4/2014 tarihli (AB) 517/2014 sayılı ve 7/2/2024 tarihli (AB) 2024/573 sayılı Florlu Sera Gazlarına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzükleri dikkate alınarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlandı.

Yönetmeliğe göre;

Florlu sera gazlarının ve diğer florlu maddelerin; Atmosfere salımı, Köpük ürününde veya cihaz köpük yalıtımında şişirme ajanı olarak kullanılanlar haricinde kap, ürün veya ekipman içerisindeki florlu sera gazlarının veya diğer florlu maddelerin geri kazanım işlemi gerçekleştirilmeden ürün, ekipman veya kabın bertarafı yapılamayacak.

Ürün ve/veya ekipman devreden çıkartıldığında veya kap ömrünü tamamladığında ürün, ekipman veya kabın atık yönetimi, Atık Yönetimi Yönetmeliğine uygun olarak gerçekleştirilecek.

Devreden çıkartılan ürün ve ekipman, florlu sera gazı ıslah tesislerine gönderilecek

Ürün ve/veya ekipman devreden çıkartıldığında, kap ömrünü tamamladığında, bakım veya teknik servis esnasında oluşan ve tekrar kullanıma uygun olmayan 14 06 01* atık kodlu atık hidroflorokarbonların ıslahını gerçekleştirecek tesisler 1 Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında florlu sera gazı ıslahı konulu lisans almakla yükümlü olacaklar.

Ürün ve/veya ekipman devreden çıkartıldığında, kap ömrünü tamamladığında, bakım veya teknik servis esnasında oluşan ve tekrar kullanıma uygun olmayan 14 06 01* atık kodlu atık hidroflorokarbonlar Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında lisans verilmiş olan florlu sera gazı ıslah tesislerine gönderilmek zorunda olacak.

Atık hidroflorokarbonlar yönetmelik ekinde listelenen kabul edilmiş teknolojiler dışındaki teknolojilerle imha edilemeyecek.

Atık florlu sera gazı ıslah tesislerinin lisans alabilmeleri için gerekli olan fiziksel şartlar ve işletme şartları Bakanlıkça belirlenerek ve Bakanlığın internet sitesinde yayımlanacak.

Hidroflorokarbon tüketiminin azaltımı ve ithalat

Hidroflorokarbonların azaltım takvimi çerçevesinde 2024-2045 dönemi ve sonrasındaki yıllara ilişkin hidroflorokarbon kota tahsisi, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından gerçekleştirilecek.

Kota tahsisinde, verilere göre kotanın kullanılacağı yıldan önceki son 5 yıl içinde toplam 3 yıl veya daha fazla hidroflorokarbon ithalatı yapmış işletmeler yerleşik işletme; kotanın kullanılacağı yıldan önceki son 5 yıl içinde 3 yıldan daha az hidroflorokarbon ithalatı yapmış işletmeler yeni katılımcı işletme olarak kabul edilecek.

Hidroflorokarbonlar, kotasız veya tahsis edilen kotayı aşan miktarlarda ithal edilemeyecek.

2024 yılından itibaren gerçekleştirilen kota dağıtımlarında yerleşik olarak tanımlanan firmaların statüsü daha sonraki yıllarda değişmeyecek.

Piyasaya arz ve kullanım sınırlamaları

Florlu sera gazlarını saf veya karışım olarak içeren ve yönetmeliğe uygun olarak etiketlenmeyen kap, ürün ve/veya ekipman piyasaya arz edilemeyecek.

Soğutma, iklimlendirme, ısı pompası, yangından korunma ve elektrik şalt ekipmanının bakım veya teknik servisinde veya dolumunda veya solvent olarak kullanımında florlu sera gazları içeren tek kullanımlık kaplar, üçüncü fıkra hükmü dışında, piyasaya arz edilemeyecek.

Florlu sera gazı içeren tek kullanımlık kapların ithalatı yapılamayacak. Bu kapların laboratuvar ve zorunlu kullanım amaçlı ithalatı Başkanlık iznine tabi olacak.

Yönetmelik EK-3'te listelenen ürün veya ekipman piyasaya arz edilemeyecek.

Magnezyum kalıp dökümde ve magnezyum kalıp döküm alaşımlarının geri dönüşümünde kükürt hekzaflorür kullanılamayacak, araç lastikleri kükürt hekzaflorür ile şişirilemeyecek.

Ticari soğutucular ve dondurucular

Ürün ve ekipmanın;

Küresel ısınma potansiyeli (KIP) değeri 2500 veya daha fazla olan hidroflorokarbonları içeren ticari soğutucular ve dondurucular (hermetik olarak sızdırmazlığı sağlanmış ekipman) 1/1/2027 tarihinden itibaren ve KIP değeri 150 veya daha fazla olan hidroflorokarbon içeren ticari soğutucular ve dondurucular (hermetik olarak sızdırmazlığı sağlanmış ekipman) 1/1/2031 tarihinden itibaren,

Ürünleri -50°C’nin altındaki sıcaklıklara soğutmak üzere tasarlanmış uygulamalar haricinde, 2500 veya daha yüksek KIP değerine sahip hidroflorokarbonlar içeren veya çalışması bu gazlara dayanan sabit soğutma ekipmanı 1/1/2027 tarihinden itibaren,

KIP değeri 750 veya daha yüksek olup 3 kg'dan daha az florlu sera gazları içeren veya çalışması bunlara dayalı olan tekli split klima sistemleri 1/1/2027 tarihinden itibaren,

KIP değeri 1500'den az olan florlu sera gazlarının kullanılabildiği kaskad sistemlerin ana soğutma devresindekiler hariç, KIP değeri 150’den yüksek olan florlu sera gazları içeren veya çalışması bu gazlara dayanan 40 kW veya daha fazla nominal kapasiteye sahip ticari kullanım amaçlı çoklu merkezi soğutma sistemleri 1/1/2031 tarihinden itibaren,

KIP değeri 150 veya daha yüksek florlu sera gazı içeren, taşınabilir oda iklimlendirme ekipmanı (son kullanıcı tarafından odalar arasında hareket ettirilebilen hermetik olarak sızdırmazlığı sağlanmış ekipman) 1/1/2027 tarihinden itibaren,

piyasaya arz edilemeyecek.

KIP değeri 150 veya daha yüksek olan hidroflorokarbonlar içeren köpüklerden;

Ekstrüde polistirenin (XPS) 1/1/2027 tarihinden itibaren piyasaya arzı,

Diğer köpüklerin 1/1/2029 tarihinden itibaren piyasaya arzı,

KIP değeri 150 veya daha yüksek olan hidroflorokarbonları içeren teknik aerosolun 1/1/2027 tarihinden itibaren üretimi,

yapılamayacak. Bu sınırlamalar, zorunlu kullanım alanları için piyasaya arz edilen ürün ve ekipmana uygulanmayacak.

Ürünleri -50°C’nin altındaki sıcaklıklara soğutmak için tasarlanmadığı sürece 40 ton CO2 eşdeğeri veya daha fazla şarj miktarına sahip soğutma ekipmanına bakım veya teknik servis sağlamak için KIP değeri 2500 veya daha yüksek olan florlu sera gazları 1/1/2031 tarihinden itibaren kullanılamayacak.

Söz konusu sınırlama, 1/1/2033 tarihine kadar yönetmelikte belirtilen florlu sera gazı kategorileri için geçerli olmayacak.

Zorunlu kullanım alanları ve dış ticaret

Zorunlu kullanım alanları için öngörülen piyasaya arz sınırlamalarından muaf tutulan ürün veya ekipmanın ithalatından ve piyasaya arzından önce, söz konusu ürün ve ekipmanın üreticisi veya ithalatçısı, Başkanlıktan yazılı izin almak zorunda olacak.

Serbest bölgelerde faaliyet gösterenler, yasaklı ürün ve ekipmanın Türkiye Gümrük Bölgesine girmemesi koşuluyla, piyasaya arz sınırlamalarından muaf olacak.

Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenlere ve yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere 2872 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri kapsamında öngörülen idari yaptırımlar uygulanacak.

Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü Kigali Değişikliğine taraf olmayan ülkelerle hidroflorokarbon ticareti 1/1/2033 tarihinden itibaren yapılamayacak.

Askeri unsurlar Yönetmelik hükümlerinden muaf olacak.

29/6/2022 tarihli ve 31881 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Florlu Sera Gazlarına İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.

 “14 06 01* Kloroflorokarbonlar, HCFC, HFC” atık koduna sahip “tehlikeli atık geri kazanım” konulu geçici faaliyet belgesi veya çevre izin ve lisans belgesine sahip olan mevcut tesisler, florlu sera gazı ıslah tesislerinin fiziksel ve işletme şartları yayınlandıktan sonra 6 ay içerisinde ıslah tesisi şartlarını yerine getirerek çevre lisansı almak için Bakanlığa başvuruda bulunmakla yükümlü olacaklar.

Yönetmeliğin; 9 uncu maddesinin ikinci fıkrası ile 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrası 1/1/2025 tarihinde yürürlüğe girecek, diğer hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girdi.